عاشورا و انتظار فرج

از زمان استغاثه غریبانه امام حسین علیه‏السلام و «هَلْ مَنْ ناصرٍ یَنْصُرنى» گفتن وى سال‏ها و قرن‏ها مى‏گذرد، ولى پژواک آن را در لحظه لحظه تاریخ می‏توان به گوش جان شنید، این فریاد نه تنها، به خاموشى نمیگراید، بلکه هر روز رساتر بر خروش آزادگان جهان می‏افزاید و منتظران واقعى را که تربیت‏یافته مکتب عاشورا هستند، امیدى تازه می‏بخشد.
و روز ظهور، هنگامه پاسخ به استغاثه حسین علیه‏السلام است و پاسخ ‏دهنده به آن ندا در مکتب تشیع، مهدى است. فرهنگ مبارزه با ستم و تلاش براى برقرارى حکومت اسلامى، از نهضت عاشورا الهام گرفته شده و تا زمان ظهور منجى ادامه دارد.

عاشورا و انتظار
مهدى(عج)، ادامه حسین علیه‏السلام است و «انتظار»، ادامه «عاشورا» و برآمده از آن.
مهدى(عج)، فرزند حسین علیه‏السلام است و فرهنگِ انتظار، برآمده از فرهنگِ عاشورا و انتظارِ حسینى دیگر را کشیدن. عاشورا، پشتوانه فرهنگى و زمینه‏ساز انتظار است. یکى رمز حیات شیعه است و دیگرى رمز بقاى آن. یکى رمز «قیام و به پاخاستن شیعه» است و دیگرى عامل «حفظ و استمرار آن». «مهدى»، وارث عاشورا است؛ هم‏چنان که حسین علیه‏السلام ، وارث پیامبران بود. عاشورا، دریچه‏اى به «انتظار» است و انتظار، تجلى آرزوها و آمال کربلا.
فرهنگ عاشورا، دست‏مایه اساسى شکوفایى و بالندگى منتظران مهدى(عج) در عصر انتظار است.
انتظار، ثمره کربلا است. بدون کربلا، انتظار بى‏معنا است. یاران مهدى(عج)، همه کربلایى‏اند و در فراز و فرود تاریخ، غربال شده و آبدیده‏اند. مگر مى‏توان بى‏عاشورا، انتظارى دیگر داشت؟ انتظار بى‏عاشورا، انتظار بى‏پشتوانه است.
حرکتى جهانى و به وسعت آمال همه انسان‏هاى تاریخ، پشتوانه و عقبه‏اى مى‏خواهد به استحکام کربلا که هرگز به سردى و خاموشى نگراید.

«انتظار و عاشورا»، دو بال پرواز شیعه است، اگر این دو نبود، چشمه «غدیر» مى‏خشکید

پیوند عاشورا و انتظار
پیوند دو فرهنگ عاشورا و انتظار، از دلایل و شواهد متعددى برخوردار است.
1. مهدى(عج)، فرزند حسین علیه‏السلام
صدها روایت در این باره وجود دارد که در آنها تأکید شده است امام مهدى(عج)، نهمین فرزند حضرت حسین علیه‏السلام است. «قائِمُ هذِهِ الاُمَّةِ هُوَ التّاسِعُ مِنْ وُلْدِى؛ قائم این امت، نهمین فرزند از نسل من است».
2. مهدى(عج)، خون‏خواه حسین علیه‏السلام
در روایات متعددى وارد شده است: «اَلْقائِمُ مِنّا اِذا قامَ طَلَبَ بِثارِ الْحُسَیْن» و «بِهذا الْقائِمِ اِنْتَقَمَ مِنْهُم» امام باقر علیه‏السلام در مورد آیه «وَ مَنْ قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنا لِوَلِیِّهِ سُلْطانًا فَلایُسْرِفْ فِی الْقَتْلِ» مى‏فرماید: «مقصود از «مَنْ قُتِلَ مَظلوما» حسین بن على علیه‏السلام است که مظلوم کشته شد و ما اولیاى او هستیم و قائم ما چون قیام کند، در طلب انتقام خون حسین علیه‏السلام برمى‏آید».
3. یاد حسین علیه‏السلام ، کلام نخستین مهدى(عج)
آن‏گاه که مهدى موعود(عج)، ظهور کند، بین رکن و مقام مى‏ایستد و چنین ندا مى‏دهد:
اَلا یا اَهْلَ الْعالَم اَنَا الاِمامُ الْقائِم
اَلا یا اَهْلَ الْعالَم اَنَا الصَمْصامُ الْمُنْتَقَم
اَلا یا اَهْلَ الْعالَم اِنَّ جَدِّى الْحُسَیْن قَتَلُوهُ عَطْشاناً
اَلا یا اَهْلَ الْعالَم اِنِّ جَدِّى الْحُسَیْن طَرَحُوهُ عُرْیاناً
اَلا یا اَهْلَ الْعالَم اِنِّ جَدِّى الْحُسَیْن سحقوه عُدْواناً
4. یالَثارات الْحُسَین، شعار یاران مهدى(عج)
فضل بن شاذان نقل مى‏کند که شعار یاران مهدى، یالَثاراتَ الْحُسَین؛ اى خون‏خواهان حسین» است: «اِنَّ شَعارَ الاَصْحابِ الْمَهْدِى(عج) یالَثارات الْحُسَیْن علیه‏السلام ».
5. یارى حسین علیه‏السلام ، یارى مهدى(عج)
حضرت سکینه علیهاالسلام نقل مى‏کند: «امام حسین علیه‏السلام شبى در کربلا، خطاب به یاران خود فرمود: «همانا جدّم، رسول خدا صلى‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود: فرزند من حسین، در زمین کربلا، غریب و تنها، عطشان و بى کس کشته مى‏شود. کسى که او را یارى کند، مرا و فرزندش، مهدى را یارى کرده است و هر کس به زبان خود، ما را یارى کند، فرداى قیامت در حزب ما خواهد بود».
6. یکسانى القاب حسین علیه‏السلام و مهدى(عج)
القاب «ثارالله»، «الوتر الموتور»، و «الطرید الشدید»، «غریب و تنها»، القاب مشترک حسین علیه‏السلام و مهدى(عج) است:
وَ لکِنْ صاحِبُ هذا الاَمْر الطَرِید الشَرِید اَلْمَوْتُورُ بابُه... .
اَلْسَّلامُ عَلَیکَ یا بابَ اللّهِ و السَّلامُ عَلَیْکَ یا ثارَ اللّه.
اَلْمُتَرَقِّبُ الْخائِفُ وَ الْوَلِىُّ الناصِح، سَفِینَةُ النَجاةِ... وَ الْوِتْرُ الْمَوْتُور.
7. عاشورا، روز ظهور مهدى(عج)
امام باقر علیه‏السلام مى‏فرماید: «گویا قائم را مى‏بینم که روز عاشورا، روز شنبه، بین رکن و مقام ایستاده و جبرییل پیش روى او ندا مى‏کند...».
امام صادق علیه‏السلام نیز فرمود: «قائم که درود خدا بر او باد در شب بیست و سوم ماه رمضان به نامش ندا مى‏شود و در روز عاشورا، روزى که حسین بن على علیه‏السلام در آن کشته شد، قیام خواهد کرد».
8. سختى مصیبت
مصیبت حسین علیه‏السلام سخت‏ترین مصیبت‏ها است؛ ... فرزند تو به مصیبتى گرفتار مى‏شود که مصیبت‏ها در کنار آن کوچک خواهد بود. لا یوم کیومک یا اباعبدالله.
مهدى علیه‏السلام نیز مصیبتش طولانى و محنتش شدید است. او شاهد همه رنج‏ها و مصیت‏هایى است که بر تمامى انسان‏ها و فرد فرد شیعیانش وارد مى‏شود.
«ما در رسیدگى و سرپرستى شما کوتاهى و اهمال نکرده و یاد شما را از خاطر نبرده‏ایم».
9. اصلاح گرى
امام حسین علیه‏السلام و مهدى(عج) دو اصلاح‏گر سترگ هستند. حسین علیه‏السلام مى‏فرماید: «اِنَّما خَرَجْتُ لِطَلَبِ الاِصْلاح فِى اُمَّةِ جَدّى».
در مورد مهدى(عج) نیز آمده است: «لِیَصْلِحَ الاُمَّةَ بَعْدَ فِسادِها ؛ خداوند به‏وسیله حضرت مهدى(عج)، این امت را پس از آنکه تباه شده‏اند، اصلاح مى‏کند».
10. بیعت نکردن با طاغوت
امام حسین علیه‏السلام مى‏فرماید: «نه، به خدا سوگند! دستم را از روى خوارى و ذلت به شما ندهم و مانند بردگان فرار نمى‏کنم».
مهدى(عج) نیز بیعت هیچ طاغوتى را به گردن ندارد: «هر کدام از ما (اهل‏بیت علیهم‏السلام )، در زمان خود بیعت حاکمان و طاغوت‏هاى زمان را (از روى تقیه) به عهده داریم، مگر قائم(عج)... تا هنگامى که قیام مى‏کند، بر گردنش بیعت حاکمى نباشد. او نهمین فرزند برادرم، حسین علیه‏السلام است».

رهیافت‏هاى ظهور با الهام از عاشورا
1. تبیین فرهنگ عاشورا
اگر «عاشورا»، پشتوانه فرهنگى «انتظار» است، پس براى تبیین حرکت عاشورا و برگزارى هرچه باشکوه‏تر مراسم عاشورا و معرفى اسوه‏هاى جاویدان آن، باید تلاش کرد. خیلى تفاوت است بین اینکه به «عاشورا»، به عنوان پشتوانه و عقبه فرهنگى و الهام‏پذیرِ انتظار، نگاه شود یا یک سنت برخاسته از عواطف و احساسات قومى.
«کربلا»، دانشگاه بزرگى است با کلاس‏ها و درس‏هاى بسیار که گستردگى آموزه‏هاى این دانشگاه بزرگ، هنوز هم بر بسیارى پوشیده است. باید در این دریاى عمیق، گسترده و پربار، غواصانى ماهر و زبردست، به صید بپردازند تا مرواریدهاى گران‏بهاى آن را به چنگ آورند و در اختیار خواستاران و خریداران قرار دهند.
هنوز هم این حرکت عظیم و منشور بى‏نهایت، زوایاى پنهان و ابعاد گسترده‏اى دارد که تنها بر عاشقان رخ مى‏نماید. این غزال گریز پا، در کمند هر کس نمى‏افتد! پرورش‏یافتگان مکتب مهدوى، امام حسین علیه‏السلام را به عنوان معیار «سلم» و «حرب» و منشأ الهام‏پذیرى مى‏دانند. باید این معیار براى همگان به‏خوبى تبیین شود.
2. تبیین دین
عصر حسین علیه‏السلام ، عصر غربت دین بود و عصر انتظار نیز چنین است. قیام حسین علیه‏السلام و فرزندش مهدى(عج)، براى «احیاى دین» است. منتظرِ مهدى(عج)، باید از دین و ضرورت، قلمرو و زبان آن، تحلیلى عمیق داشته باشد تا در این عصر که عصر شبهه‏ها و فتنه‏ها است، بتواند زمینه‏ساز حرکت مهدى(عج) باشد.
3. الگوسازى
امام حسین علیه‏السلام و یارانش، الگوى منتظران هستند. ازاین‏رو، باید در مبانى فکرى و ویژگى‏هاى رفتارى و تربیتى آنان، درنگى شایسته کرد.
4. معرفت امام
کسانى مى‏توانند شعار خود را «یالثارات الحسین علیه‏السلام » قرار دهند که به معرفت امام دست یافته باشند تا بتوانند خون‏خواه او باشند. شعار «یا لَثارات الْحُسَیْن علیه‏السلام » فقط یک شعار برخاسته از عواطف و عصبیت‏هاى قومى و نژادى نیست، بلکه برخاسته از معرفت به «حق ولایت امام» است. این معرفت، معرفت به حسب و نسب و فضایل آنان نیست، بلکه عرفان به حق ولایت آنان است: «اَلَسْتُ اَوْلَى بِکُمْ مِنْ اَنْفُسِکُمْ» و «اَلنَّبِىُّ اَوْلى بِالمُوْمِنِین مِنْ اَنْفُسِهِم». آنان از ما به ما، آگاه‏تر و مهربان‏تر و از همه کشش‏هاى نفسانى آزادند.
این شعار، شعار کسانى است که به رسول و امام ایمان آوردند و با درک اضطرار به وحى و محبت، از همه تقلیدها، تلقین‏ها، هوس‏ها و غریزه‏ها جدا شدند و مربى خود را انتخاب کردند که «اَنَا وَ عَلِىٌّ اَبَوا هذِهِ الاُمَّة».
5. عزت
عزت، اساس حرکت حسینى و مهدوى است و مى‏تواند مبناى سیاست راهبردى حکومت دینى در سطح روابط بین‏الملل باشد. حکومت دینى به عنوان زمینه‏ساز دولت کریمه مهدوى، از هرگونه رابطه و مذاکره‏اى که شایبه ذلت داشته باشد، پرهیز مى‏کند. منتظر دولت عزیز، خود باید عزیز باشد. حسین علیه‏السلام نیز مى‏فرمود: «هَیْهاتُ مِنَّا الذِّلَة».
6. تنش‏زدایى
امام حسین علیه‏السلام ، آغازکننده جنگ نبود ـ هرچند دشمن در تیررس او بود ـ زیرا درگیرى، پس از تبیین و اتمام حجت است؛ آنهم پس از آنکه دشمن، آغازکننده باشد. منتظران مهدى(عج) نیز، دو سیاست «عزت‏مندى» و «تنش‏زدایى» را با هم دارند.
7. آمادگى
ضرورت درگیرى و نبرد، بایستگى آمادگى و تجهیز را با خود دارد. باید از الان به فکر «عِدِّه» و «عُدّه» بود و با تهیه نیرو و اسلحه، در اندیشه روز مصاف حق و باطل بود تا این‏بار، وعده خداوند به دست منتظران تحقق یابد. آمادگى براى نبرد نهایى، از مهم‏ترین سیاست‏هاى راهبردىِ حکومت‏هاى دینى است.
8. جذب نیرو و تبلیغ
از آنجا که حسین علیه‏السلام و مهدى(عج)، از جذب نیرو و تبلیغ دین دست نمى‏کشند، تکلیف منتظران و پیروان آنان مشخص است. جذب نیرو و تبلیغ در سطح داخلى و خارجى، یکى از تکالیف اصلى حکومت‏هاى دینى، به عنوان زمینه‏سازان دولت کریمه مهدوى است.
9. اخلاق
فریاد «هل من ناصر ینصُرُنى» حسینى و مهدوى، همواره به گوش مى‏رسد. باید این فریاد را پاسخ گفت، ولى چگونه؟ امیرالمؤمنین على علیه‏السلام و امام صادق علیه‏السلام ، این چگونگى را پاسخ مى‏دهند: «با پرهیزکارى و تلاش فراوان و پاک‏دامنى و راستى، مرا یارى دهید». و «کسى که دوست دارد، از یاران قائم(عج) باشد، باید منتظر باشد و در همان حال، از گناهان خوددارى ورزد و خود را به اخلاق نیکو بیاراید».
ترویج اخلاق و فضایل اخلاقى، به عنوان راهبردى اساسى، در حکومت دینى مطرح است. این سیاست کلان و راهبردى به همراه راهکارهاى اجرایى آن، مى‏تواند هدف و معیارى براى نقد تمامى ارگان‏هاى فرهنگى، آموزشى و تبلیغى باشد.

عاشورا؛ انتظار و حکومت جهانى

همان‏گونه که مى‏دانیم نظام کفر جهانى با داعیه جهانى‏سازى مى‏کوشد آموزه‏هاى لیبرالى را بر جهان حاکم سازد. جهانى‏شدن، زاده تکنولوژى در عصر حاضر است که آموزه‏ها و باورهاى دینى و فرهنگ‏هاى ملى مردمان جهان را به هماوردى فرامى‏خواند.
نظام سلطه جهانى، براى استمرار نفوذ خود در کشورهاى مسلمان و استثمار آنان، بیش از پیش توجه خویش را به شناسایى نقاط قوت جهان اسلام از جمله فرهنگ عاشورا و انتظار معطوف کرده است.
در فرهنگ شیعى، انتظار و عاشورا، پیوندى عمیق و ناگسستنى با یکدیگر دارند. فرهنگ انتظار، برآمده از فرهنگ حسینى است که یکى، رمز جوشش شیعه و دیگرى، رمز استمرار و بقاى اوست. در واقع، بذر قیام امام زمان(عج) را سیدالشهدا علیه‏السلام در روز عاشورا، در کربلا کاشت.
شاخص‏هاى حکومت جهانى اسلام اعم از مبارزه با ستم، عدالت‏محورى و تبیین ارزش‏هاى اسلامى همان شاخص‏هاى حاکم بر قیام عاشورا است که به دست مهدى صاحب‏الزمان(عج) محقق خواهد شد.
انسان خسته و وامانده از تکنولوژى ماشینى غرب، زمینه‏هاى پذیرش الگوى حکومت جهانى دینى را پیدا مى‏کند و اینجاست که حاکمیت جهانى اسلام از طریق پذیرش حکومت مهدوى مطرح مى‏شود. در عصر ظهور، خرد جمعى بشرى به کمال مى‏رسد و روابط سالم، عادلانه و انسانى در پرتو چنین عقلانیتى شکل مى‏گیرد.
استراتژى انقلاب اسلامى که بر اساس فرهنگ عاشورا و انتظار پایه‏گذارى شده، شکل‏دهى تمدن اسلامى و به دست گرفتن مدیریت جهانى‏سازى براى گسترش کامل تمدن اسلامى در جهان است و پیش‏زمینه رسیدن به این مقصود، بالندگى جامعه در عرصه تولید علم بر اساس مبانى اسلام است.
در این میان، گشوده شدن باب پرسش و گفتمان در زمینه‏هاى یاد شده بسیار اهمیت دارد جنبه‏هاى ایدئولوژیکى و عملى تحقق جهانى‏سازى بر مبناى فرهنگ اسلامى روشن‏تر شود. برخى از این پرسش‏ها از این قرار است:
- مردم چگونه مى‏توانند جایگاه خود را در قیام عاشورا بشناسند و خود را محک بزنند؟
- شیوه الگوگیرى از عاشورا براى تحقق حکومت جهانى مهدوى چیست؟
- شیعه واقعى چگونه مى‏تواند جایگاه خود را در حکومت مهدوى درک کند و وظایفش را بشناسد؟
- ویژگى‏هاى حکومت جهانى عصر ظهور با توجه به آموزه‏هاى دینى چیست؟
- وجه تمایز حکومت جهانى مدرن و حکومت جهانى اسلام در چیست؟
- وظیفه عالمان دینى در بسترسازى براى عصر ظهور (شکوفاسازى احکام اجتماعى و حکومتى) چیست؟
- وظیفه اندیشمندان و فرهیختگان در بسترسازى براى عصر ظهور چیست؟
- وظیفه عوام در بسترسازى براى عصر ظهور چیست؟
- زنان در فرآیند جهانى‏سازى چه نقشى مى‏توانند داشته باشند؟

منابع پیشنهادى درباره امام حسین علیه‏السلام و حضرت مهدى(عج)
- با حسین علیه‏السلام تا مهدى(عج)
حسینى، مجتبى، تهران، کتاب نیستان، چاپ اول، 1378، 60صفحه.
- رابطه و توجهات امام زمان علیه‏السلام با امام حسین علیه‏السلام و شیفتگانش
موسوى مطلق، عباس، قم، نجبا، چاپ اول، 1380، 176صفحه.
- حماسه عاشورا به بیان حضرت مهدى(عج)
برنجیان، جلال، تهران، مؤسسه تحقیقات و انتشارات طور، چاپ پنجم، 1378، 232صفحه.
- بررسى مقایسه‏اى بین حضرت مهدى(عج) و امام حسین علیه‏السلام
کریمى جهرمى، على، یادمان سال عزت و افتخار حسینى، 1381، صفحه.

<<یادداشت قبلی                                                                                                               یادداشت بعدی>>

دسته بندی: ، هیات ، سینه زنی ، شیعه ، انتظار فرج ، shia ، امام حسین(ع)

مطالب مرتبط: چند شبهه در مورد قیام عاشورا و جواب ، شرایط یک قیام مقدس ، زندگی نامه امام نقی (ع) ، محرم 91 ، عاشورا از نگاه مطهر ، آبدارخانه حسینی ، هیات های پسرانه ، تحریفات عاشورا